Sorbonna universitetinin tələbəsi Mariya Sklodovskaya ilk dəfə Pyer Küriyə rast gələndə Pyer artıq tanınmış fizik idi. Elmə olan həvəs onları yaxınlaşdırdı. Sonralar onlar bir-birlərini sevdilər, evləndilər, işdə bir-birinin ən yaxin məsləhətçisi və köməkçisi oldular. Onlar taxtadan tikilmiş köhnə bir daxmada elmi tedqiqatla meşğul olurdular. Daxmaya şüşəli damdan işıq düşürdü. Yayda bura çox isti olurdu, qışda isə paslı bacası olan çuqun soba otağı güclə qızdırırdı. Lakin bu daxmada Pyer ilə Mariya çox böyük kəşflər etmişdilər.
Həmin illər fransız fiziki Bekkerel anlaşılmaz şüalar aşkar etmişdi.Bu şüaları bir parça uran duzu buraxırdı. Şüaları gözlə görmək olmurdu. Lakin bu uran duzunu qara kağıza bükülmüş fotolövhənin üzərinə qoyanda dövrə işıqlanırdı.Bu qəribə şüalar Mariyanı maraqlandırırdı. O, həmin şüaları daha dərindən öyrənməyə başladı. Günlər aylar keçdi, məlum oldu ki bu cür şüalar buraxan təkcə uran deyil."Şüa" sözü latınca "radius" deməkdir. Buna görə də Mariya görünməyən şüalar buraxan bütün maddələri radioaktiv maddələr adlandırmağı təklif etdi. Mariyanın elmi işi Pyeri də maraqlandırırdı. Tezliklə onlar heç kəsə məlum olmayan bir elementin buraxdığı şüaları aşkar etdilər. Mariya və Pyer bu elementi Mariyanın vətəni Polşanın şərəfinə "polonium” adlandırdılar. Bir müddətdən sonra onlar yeni bir elementi-radiumu kəşf etdilər. Nəinki kəşf etdilər həmçinin özləri saf radiumun bir parçasını da ala bildilər.Bu çox çətin iş idi. Dörd ilə yaxın idi ki, onlar hər gün radiumun və poloniumun xassələrini öyrənmək üçün i.lədikləri daxmaya gəlirdilər.
Bu illər ərzində Mariyanın əllərindən böyük miqdarda uran filizi keçmişdi. O, iri qablar daşıyır, mayeləri qabdan-qaba tökür, onlari saatlarla qaynar tiyanlarda ağır dəmir çubuqlarla qarışdırırdı.Onlar daxmanı hava qaralanda tərk edirdilər. Bu vaxt masaların üstündə rəflərdə olan kolbalar və sınaq şüşələri yaşılımtıl parıltı verməyə başlayırdı. Bu radioaktiv maddələrin işığı idi. Evdə isə onları başqa qayğılar gözləyirdi. İren adlı balaca bir qızları var idi.Radioaktivliyi kəşf etdiklərinə görə Pyer və Mariya Küriyə, bir də Bekkerelə Nobel mükafatı verildi. Mariya hələ o vaxt bilmirdi ki, yaxın vaxtlarda tədqiqatı təklikdə davam etdirməli olacaqdır. Pyer faytonun təkərləri altına düşüb həlak oldu. Bu böyük dərd idi. Lakin Pyer həmişə deyərdi: "Nə olursa olsun biz işimizi davam etdirməliyik”. Mariya onun bu sözlərini unutmamışdı. Yuxarıdakı şəkildə soldan sağa Mariya Sklodovskaya Küri, Pyer Küri və Antuan Anri Bekkerel təsvir olunub.
Mariya Küri Professor oldu, laboratoriyanın rəhbəri təyin edildi. Saf radium metalını əldə etdiyinə görə ikinci dəfə Nobel mükafatı aldı. Onun çoxlu şagirdləri var idi. Şagirdləri içərisində ən istedadlısı Qızı İren idi. İren də fizik idi. O əri Frederik Jolio ilə birlikdə anasının rəhbərlik etdiyi laboratoriyada işləyirdi.Pyer və Mariya radioaktiv maddələri və radioaktiv şüalanmanı öyrənirdilər. lakin onlar həmin prosesdə dəyişiklik etməyi bacarmırdılar. Bunu İrenlə Frederik etdilər. Onlar təbiətdə olmayan süni radioaktiv maddələr aldılar. Bu maddələr də görünməyən şüalar buraxırdı. Beləliklə Kürilər ailəsi üçüncü dəfə Nobel mükafatına layiq görüldü.Pyer və Mariya Kürinin gürdükləri işlər Atom fizikasının əsasını qoydu. Radioaktivliyin kəşfinə qədər güman edirdilər ki, atom bölünməzdir. Sonralar məlum oldu ki, atom nüvəsinin özü də bölünəndir. İrenin və Frederik Jolio-Kürinin tədqiqatları atom nüvəsini parçalayıb, atom enerjisi almaqda alimlərə kömək etdi.
|