ADSL (ingiliscə - Asymmetric Digital Subscriber Line-asimmetrik rəqəmsal abunəçi xətti)-adi analoq telefon xətlərini yüksək sürətli qoşulma xətlərinə çevirən modem texnologiyasıdır.

ADSL texnologiyasının inkişaf tarixi iyirminci əsrin səksəninci illərindən başlayır. O zaman interaktiv televiziyanı təmin edən texnologiyaların axtarışı aparılırdı. 1987-ci ildə Bellcore şirkəti xDSL texnologiyasının ilk spesifikasiyasını təqdim etdi və həmin texnologiyanı ABŞ-nın telefon şəbəkələrində işə saldı. Lakin sonradan şirkət parçalandı, texnologiya isə müvəqqəti istifadədən çıxdı.

Doxsanıncı illərin ortalarında xDSL abunəçinin rəqəmsal xətləri asimmetrik modifikasiyası ilə - ADSL-lə təkmilləşdirildi. Sonrakı illərdə ADSL vasitəsi ilə məlumatın ötürülməsini həyata keçirmək üçün yeni və təkmilləşdirilmiş mikrosxem yığımı yaradıldı.

Hal-hazırda ADSL daha sürətli Fast Ethernet texnologiyası tərəfindən sıxışdırılıb çıxarılır. Bunun səbəbi – ADSL şəbəkəsində ötürmə qabiliyyətinin məhdud olmasıdır, 24 Mbit/s (ADSL2+) abunəçi istiqamətində və abunəçidən 1.4 Mbit/s, belə ki, FastEthernet dolanmış naqil cütü üzərindən 100 Mbit/s, hətta 1Gbit/s (Gigabit Ethernet) sürəti ilə məlumatın ötürülməsini təmin edir.

ADSL texnologiyası üzrə məlumatın ötürülməsi adi analoq telefon xətti ilə, abunəçi qurğusu – ADSL modemi və ATS də bilavasitə abunəçinin xəttində quraşdırılmış multiplekserin (ing. DSL Access Multiplexer, DSLAM ) vasitəsi ilə həyata keçirilir. Nəticədə DSLAM telefon şəbəkəsinə məxsus məhdudiyyətlərdən asılı olmayaraq abunəçilərin DSL xətlərini vahid yüksəksürətli magistral şəbəkəyə birləşdirir. Qeyd etmək lazımdır ki, iki ADSL modem, VDSL, SHDSL və DialUp modemlərdən fərqli olaraq öz aralarında birləşmə yarada bilmir. Buna səbəb ADSL modemlərdə ötürmənin və qəbul etmənin müxtəlif tezliklərdə aparılmasıdır.

ADSL texnologiyasında kanalın ötürmə zolağı çıxan və daxil olan trafik arasında qeyri simmetrik paylanır. İstifadəçilərin çox hissəsinə daxil olan trafik daha çox əhəmiyyət kəsb edir, nəinki çıxan trafik, buna görə daxil olan trafik üçün zolağın boyük hissəsinin ayrılması özünü doğruldur. Adi telefon xətti səsin ötürülməsi üçün 0...4 kHz tezlik zolağını istifadə edir. Telefon şəbəkəsinin işinə maneə törətməmək üçün ADSL-də tezliyin aşağı sərhədi 26 kHz səviyyəsində yerləşir. Yuxarı sərhəd isə məlumatın ötürmə sürətinə olan tələbdən və telefon kabellərinin imkanlarindan irəli gələn 1.1 MHz təşkil edir. Bu zolaq iki hissəyə bölünür – tezliklər 26KHz dən 138 kHz-ə qədər çıxış axınına ayrılır, 138 kHz dən 1.1 MHz ə kimi zolaq daxil olan axına ayrılır.

Bu növ tezliklərin paylanması eyni zamanda telefonla danışıq aparmaq və məlumatın ötürülməsinə imkan yaradır.

Aydındır ki, bəzi halda ADSL modemin yüksəktezlikli siqnalı müasir telefonların elektronikasına mənfi təsir göstərir, və ya telefon hər-hansı xüsusiyyətinə görə xəttə yüksəktezlikli parazit siqnal gətirir. Bununla mübarizə üçün abunəçinin evində telefon xəttinə aşağı tezliklərin tənzimləyicisi qoşulur (tezlik bölücüsü, yəni splitter). Bu qurğu telefona yalnız siqnalın aşağıtezlikli tərkib hissəsini buraxır və telefonun xətdə olacaq təsirini aradan qaldırır. Bu cür tənzimləyicilər əlavə enerji tələb etmir və buna görə elektrik şəbəkəsində və ya ADSL avadanlığında nasazlıqlar yarandıqda səs kanalı işçi vəziyyətində qalır.

Abunəçiyə ötürmə 1,5 dən 8 Mbit/s dək sürəti ilə aparılır. Xidməti kanalın sürəti 15-640 Kbit/s arasında dəyişə bilər. Xəttin maksimal sürəti xəttin uzunluğundan, kabelin kəsik sahəsindən və xüsusi müqavimətdən asılıdır. Sürətin aşağı düşməsinə kabelin quruluşu da təsir göstərir.

ADSL üstünlüklərindən biri xüsusi xəttlərə gərək olmamasıdır. POTS (Plain Old Telephone System) də deyilən mövcud mis telefon telləri üzərindən əlaqə qurulur. ADSL əslində xətlərə verilən ad deyil modemlərə verilən addır.

ADSL modemləri sıravi modemlərdən fərqlidir. Köhnə tip modemlər kompüterdə rəqəmsal siqnalları qəbul edirdi və analoq siqnallarına çevirərək telefon xəttinə göndərirdi. Alıcı modem bu analoq siqnalları yenidən rəqəmsal məlumata çevirir.di.  ADSL modemləri isə bunu etmək yerinə məlumatları rəqəmsal formada qəbul edir və göndərir - analoq siqnallara çevirmə işinə ehtiyac qalmır

Telefon xəttlərində edilən danışıq və analoq transferlər potensial bant genişliyinin çox kiçik bir qisimini istifadə edirlər. ADSL sayəsində insanlar telefonla danışarkən internetə də eyni anda, həm də yüksək sürətlərlə bağlana bilir. Bunun üçün də tək bir xətt kifayətdir.

ADSL telefon xəttini üç kanala ayırmaq olar: Birincisi məlumat almaq, ikincisi məlumat göndərmək, üçüncüsü isə telefon danışıqları aparmaq üçündür. Bunun yerinə modulyasiya texnikaları istifadə edilərək üç ayrı tipdə siqnal ayırd edilə bilər: səs, göndərmə və qəbul etmə. Göndərmə və qəbul etmə kanalları müxtəlif sürətlərə ayrıla bilir. Məsələn bir ADSL forması 1.5 Mbps ilə məlumat ala bilərkən, 640 Kbps ilə göndərə bilər.